In de afgelopen maanden hebben de medewerkers van het Sintang Orangutan Center (SOC) weer veel werk verzet. We geven je er weer graag een update van.

Vrijlating Ribang, Viko en Leon in Betung Kerihun

Op 7 april heeft het SOC drie orang-oetans vrijgelaten in nationaal park Betung Kerihun: de mannetjes Leon en Ribang (7 en 8) en het vrouwtje Viko (8).

Viko klom direct hoog in een boom en bleef daar een poosje zitten en leek zorgvuldig de nieuwe omgeving in zich op te nemen. Leon, die samen met Viko in dezelfde transportkist zat, was iets minder enthousiast om naar buiten te gaan. Hij probeerde nog een achtergebleven tomaat te vinden. Misschien was hij zich bewust dat hij vanaf nu zelf op zoek moest naar eten. Nadat hij de tomaat had gevonden en opgegeten, klom ook Leon in een boom. Ribang werd een halfuurtje later vrijgelaten, toen Viko en Leon al wat verder het bos waren ingetrokken. Net als Viko klom ook hij onmiddellijk een boom in.

Het is altijd spannend om te zien wat de dieren zullen doen als de transportkooien opengaan. Vaak zijn ze jarenlang door mensen verzorgd, en hoewel orang-oetans rond een jaar of 7  steeds solitairder worden, bestaat de kans dat ze een te grote afhankelijkheid ontwikkelen. Ze leren dan niet de vaardigheden die ze nodig hebben om in het wild te overleven of ze blijven na hun vrijlating zoveel mogelijk in de buurt van mensen. Dat laatste is levensgevaarlijk voor de orang-oetan: halftamme dieren zijn een makkelijke prooi voor stropers.

Gelukkig deden zowel Viko, Ribang en Leon wat er van hen werd verwacht. De afgelopen maanden zijn ze op de voet gevolgd door een observatieteam om te zien of aan hun nieuwe omgeving konden wennen. Inmiddels is  duidelijk ze zich prima zelfstandig in hun nieuwe omgeving kunnen handhaven.

Voorlichting in dorpen rond vrijlatingsgebied

Het vrijlatingsgebied van het SOC in nationaal park Betung Kerihun ligt in het stroomgebied van de Mendalam. Aan deze rivier liggen ook enkele dorpen. De inwoners trekken regelmatig het bos in om te jagen en te vissen. De kans bestaat dat de vrijgelaten orang-oetans en de mensen uit de nabijgelegen dorpen elkaar daar tegenkomen. Om conflicten tussen mensen en dieren te voorkomen en om begrip te kweken voor de activiteiten van het SOC in het gebied, worden er in de dorpen regelmatig bijeenkomsten georganiseerd door het SOC en het management van het park.

De laatste bijeenkomst was op 10 juni. Er werd onder andere gesproken over het doel van de activiteiten van het SOC (het creeren van een nieuwe populatie wilde orang-oetans) en hoe je moet handelen als je in het bos een orang-oetan tegen het lijf loopt of wanneer een orang-oetan zich rond of in het dorp begeeft. Vaak wordt er bij confrontaties tussen mensen en orang-oetans uit paniek geweld gebruikt, terwijl dat meestal helemaal niet nodig is. Beter begrip van het gedrag van de orang-oetan kan dit voorkomen.

Ontmoeting met Putri Tanjung in Betung Kerihun

Op 7 april, de dag dat Leon, Ribang en Viko werden vrijgelaten, kwam het SOC-team Tanjung Puting tegen. Tanjung Puting is vrijgelaten in november 2019, samen met haar dochter Liesje. Het leek alsof Tanjung Puting naar de vrijlatingsplek was gekomen om de drie jonge orang-oetans te zien met wie ze samen in het oefenbos is Tembak verbleef. Helaas was Liesje – opnieuw – nergens te bekennen.

In januari dit jaar, toen Terra en Moni werden vrijgelaten, kwam het SOC-team Tangung Putri ook tegen. Die keer eveneens zonder haar dochter. Wat er met Liesje is gebeurd, is niet bekend. Het komt voor dat zwangere vrouwtjes een baby stelen van een ander vrouwtje. Als dat gebeurt wanneer de baby nog afhankelijk is van moedermelk dan overleeft de baby dat meestal niet. Liesje at toen zij werd vrijgelaten echter al verschillende soorten bladeren, fruit en insecten. Als Liesje inderdaad gekidnapt is, dan is ze er misschien in geslaagd om in leven te blijven en komt het SOC haar hopelijk nog een keer tegen met een ander vrouwtje.

Jerora organiseert studiedag voor jarige milieuorganisatie

Naast de rehabilitatie van orang-oetans organiseert zij ook activiteiten die jongeren betrekken bij hun natuurlijke omgeving en die hen bewust maken van de noodzaak om die te beschermen. Op 16 en 17 april vierde de lokale milieuorganisatie KPA Senentang haar derde verjaardag met een studiedag in de biologische groentetuin van het SOC bij het oefenbos in Jerora en de opening van het naastgelegen kampeerterrein. Er waren 15 jongeren aanwezig, afkomstig uit verschillende districten.

’s Avonds – op het kampeerterrein – werd er gediscussieerd over het werk van het SOC, over de ervaringen van de jongeren tijdens kampeertochten in de natuur, en over milieuvraagstukken die in hun eigen district spelen. De discussies maakten veel los omdat veel jongeren de economische activiteiten in hun eigen omgeving – zoals goudwinning en grootschalige ontbossing – nu ook direct in verband brachten met de vernietiging van het leefgebied van orang-oetans.

Het SOC hoopt met dergelijke activiteiten jongeren te motiveren om de natuur in hun eigen omgeving te beschermen. Niet alleen in het belang van de orang-oetan en andere dieren, maar ook in hun eigen belang. Veel mensen in West-Kalimantan leven nog in gebieden waar ze voor onder andere schoon water en vruchtbare landbouwgrond afhankelijk zijn van goed beheerde bossen.

SOC vangt slachtoffer dierensmokkel op

Op 30 april hebben het SOC en de lokale afdeling van de BKSDA in Jakarta een jong Borneoos orang-oetanvrouwtje van een jaar of acht overgebracht naar het opvangcentrum van het SOC in Sintang.

SInta werd door een man uit Tangerang, Java, zeven jaar lang als huisdier gehouden. Ze was dus nog heel erg klein toen ze bij haar moeder en uit haar natuurlijke omgeving werd weggehaald. In februari droeg de man haar vrijwillig over aan het opvangcentrum van de BKSDA in Jakarta. De BKSDA heeft haar medisch onderzocht en aan de hand van haar DNA vastgesteld dat Sinta een Borneose orang-oetan is. Na overleg met de BSKDA in West-Kalimantan is daarom besloten om de rehabilitatie van Sinta toe te vertrouwen aan het SOC.

Sinta kwam op 1 mei aan in het rehabilitatiecentrum van het SOC in Jerora. Tot eind juli moet zij daar in quarantaine blijven. Ze ondergaat in die periode aanvullende onderzoeken die moeten vaststellen of zij geen (besmettelijke) ziekten of andere aandoeningen onder de leden heeft. Daarna wordt ze in een van de socialisatiegroepen geplaatst en begint haar rehabilitatie. Het doel is om Sinta uiteindelijk weer vrij te laten in haar natuurlijke omgeving.

Röntgenruimte in Jerora gereed

Eind 2020 werd de nieuwe kliniek in Jerora opgeleverd. De afgelopen maanden is hard gewerkt aan de inrichting en extra faciliteiten om de kliniek optimaal te gebruiken. Dankzij donaties van Orangutan Conservancy, Masarang Hongkong, Orang Utan Help Lëtzenbuerg, Mamat Orangutan Hilfe en IDSMed werd onder andere een röntgenapparaat aangeschaft.

Het apparaat kan alleen worden gebruikt in een ruimte die rondom met lood is bekleed. Een bedrijf dat gespecialiseerd is in het stralingsveilig maken van rontenkamers kon echter pas aan de slag nadat de strengste lockdownmaatregelen waren opgeheven. Eind mei werd de laatste hand gelegd aan de inrichting van de rontgenkamer.

Nu is het wachten tot het rontgenapparaat geleverd wordt. Het is nog onzeker wanneer dat gaat gebeuren. Ook in Indonesië heeft de coronapandemie geleid tot schaarste en een grote vraag naar medische hulpmiddelen. Daar komt bij dat de levering van medische apparatuur die nodig is voor de behandeling van coronapatiënten voorrang krijgt.

Het SOC hoopt dat het röntgenapparaat toch snel geleverd wordt. De orang-oetans die door het SOC worden opgevangen zijn vaak slachtoffer van mishandeling of geweld. Botbreuken en schotwonden zijn niet ongewoon. Röntgenapparatuur is essentieel om inwendig letsel vast te stellen en gewonde orang-oetans snel en adequaat te kunnen helpen.

---

Coverfoto: hoofdingang van het Sintang Orangutan Center | © SOC